Kịch thơ: – Hận Nam Quan

Hoàng Cầm

Một đêm giăng mờ lạnh lẽo. Tiếng tiêu nào trên ngàn xa văng vẳng trong sương. Trên một khu rừng gần Ải Nam Quan, chi chít cây cối, có một bóng đen vạch cây, rẽ lá tìm đường.

 Gần chỗ ấy, Nguyễn Phi Khanh bị giam trong một cái cũi lớn. Lúc đó đã nửa đêm. Bốn bề tịch mịch. Duy có tiếng tiêu vẫn réo rắt, não nùng. Thỉnh thoảng có tiếng mõ cầm canh xa xa. Hồi lâu, Phi Khanh hơi cử động và ngồi dậy.

Phi Khanh:

 Đây biên giới hai nước thù đẫm máu;

 Đây Nam Quan … con mắt khép tình thâm

 Lối qua lại của một loài cuồng khấu

 Là Nam Quan … chua xót bóng nghìn năm.

 Đây Nam Quan, bốn bề sương lạnh lẽo,

 Hồn thuở xưa lay động bóng tinh kỳ

 Ai đi sứ nơi quê người lẽo đẽo

 Cỏ hoa rừng dâng lệ khóc phân ly ?!

 Đây Nam Quan, những u hồn thấp thoáng

 Đứng đầu non, trông rõi bóng quê hương

 Đây Nam Quan, anh hùng xưa lảng vảng

 Trỏ sang Tàu, vẽ máu trên đường gươm.

 Đây Nam Quan, nơi tướng quân họ Lý

 Đuổi quân thù để cứu lấy dân sinh

 Lại phóng xá cho giống người tiểu kỷ

 Rút binh về, múa tít lưỡi gươm linh

 Đây Nam Quan, quân Nguyên rời biển máu

 Thoát rừng xương, tơi tả kéo nhau về

 Say chiến công, tướng nhà Trần lảo đảo

 Nắng chiều hôm rung động ánh gươm thề.

 Màu thời gian phất phơ làn khói biếc

 Bóng người xưa lồng lộng tít trời xanh

 Đến bây giờ Thăng Long nằm đợi chết

 Đau lòng ta tiếng gọi dưới trăng thanh

 Nước phá, nhà tan, muôn dân u uất !

 Biết bao giờ lau sạch máu trên đầu ?

 Mấy cha con như thần vụt tắt,

 Đường xa xôi, huyết lệ chảy về đâu ?

 (Nguyễn Trãi đi đến, nép vào một bụi cây, lắng nghe)

Nguyễn Trãi

 Góc trời Nam , ánh sao thần vụt tắt,

 Thành Thăng Long nghi ngút chuyện thương đau

 Phụ thân ôi ! Chiến bào đầy nước mắt,

 Biết bao giờ lau sạch máu trên đầu ?!

Phi Khanh

 Ai ?

Nguyễn Trãi

 Thưa phụ thân, con, đây Nguyễn Trãi !

Phi Khanh

 Kìa, đêm khuya sao lại đến tìm cha ?

Nguyễn Trãi

 Đêm giá lạnh, quân canh vì trễ nải

 Con băng rừng, tìm nẻo đến thăm cha.

Phi Khanh

 Đây là chốn ải địa đầu nước Việt

 Khắc trong lòng ghi nhớ hận Nam Quan

 Bao năm trời nằm sương và gối tuyết

 Cha hằng mong thiên hạ được bình an

 Bên đất khách khi đến giờ nhắm mắt

 Cha sẽ cầu con trả được thù chung

 Ngày mai đây, tấm thân tàn sẽ mất

 Nhưng linh hồn bay lại với non sông

 Con về đi ! Cha yên tâm chịu khổ !

 Con về đi ! Đúc thép chống giang san

 Cha tin chắc đường gươm nơi đất Tổ

 Sẽ có ngày sáng chói những vinh quang Con về đi !

Nguyễn Trãi

 Thưa cha đau đớn lắm,

 Nỗi chia lìa tê buốt bóng trăng xa

 Như thân con có quản gì bụi lấm

 Xin theo hầu thân phụ đến Trung Hoa,

 Để cùng cha, một mai cùng biết chết,

 Cùng hai anh chia xẻ nỗi đau buồn.

Phi Khanh

 A ! Nguyễn Trãi ! Hãy dẹp tình thảm thiết

 Trông đằng sau: xương máu ngập giang sơn

 Cha sinh con, nghĩa là gây sức mạnh

 Cha nuôi con, là hy vọng về sau

 Đến ngày nay, giữa đường cha đứt gánh

 Thì con ôi ! Tung kiếm cho quên sầu !

 Con về đi ! Cha vui lòng vĩnh biệt

 Con về đi ! Rửa nhục cho non sông

 Con phải nhớ: con là dòng tuấn kiệt,

 Trong người con cuồn cuộn máu anh hùng

Nguyễn Trãi

 Nhưng bên trời, cha cùng anh tắm máu

 Con lòng nào yên sống giữa quê hương

 Ôi! Ðại Việt ! vào tay loài thảo khấu,

 Khói nghìn năm thoi thóp trên sa trường

 Khắp non sông vừa tàn cơn ác mộng

 Tình yên vui, trăm họ nén đau thương

 Ai đồng chí trong đám người ham sống

 Trên kinh thành lơ lửng một thanh gươm !

 Kìa nghìn dặm trên đường về thui thủi

 Lưới quân Minh căng đợi khách giang hồ

 Một mãnh hổ chống sao đàn chó sói

 Thân tan tành bêu máu chợ Kinh Đô

 Con xin cha, cho con theo bóng áo,

 Cùng ôm nhau, cùng chết dưới gươm thù

 Không tận trung, thôi đành con tận hiếu,

 Kiếp này mong khỏi thẹn với nghìn thu

Phi Khanh

 Không thể được ! Định sang Tàu chết nhục

 Làm con ma uất hận giữa quê người !

 Con hèn quá, con làm cha tủi cực,

 Thôi ! Mong gì báo đáp một ngày mai !

 Giống Đại Việt không bao giờ hèn yếu,

 Tự nghìn xưa ngẩng mặt lên trời cao

 Ôi! Kiêu hãnh là những trang niên thiếu

 Tự nghìn xưa không nhụt chí anh hào !

 Gái cùng trai trên non sông gấm vóc

 Đã thêu bằng huyết lệ, bằng gươm đao

 Những trang sử đẹp như vàng với ngọc

 Bóng muôn đời không thẹn với trăng sao !

 Con là trai mà không bằng nhi nữ

 Cha sinh con hổ thẹn với trời xanh

 Mong chết uổng chỉ là người úy tử

 Sống bẽ bàng thêm tủi mặt tài danh.

 Người trượng phu nên tìm đường mà chết

 Chết làm sao vang động khắp nghìn phương

 Chết làm sao cho kẻ thù tiêu diệt !

 Chết làm sao mà vạn thuở nhớ thương !

 Kìa cái chết bậc anh thư ngày trước

 Muôn nghìn năm quốc sử ngát trầm hương

 Con hãy trả xong thù nhà nợ nước,

 Muốn theo cha thì chết trên sa trường !

Nguyễn Trãi (mơ màng nhìn về phía xa)

 Ôi ! Bóng quê hương ngả nắng chiều

 Những mùa thu cũ gợi thương yêu

 Mái tranh xơ xác, thềm giăng lạnh

 Sân mốc, vườn hoang, gió tịch liêu

 Tre xanh san sát chuyện gươm đao

 Đứng rũ tà huy nhuốm máu đào

 Thép rỉ buồn tênh lời sắt đá,

 Gươm cùn tựa nguyệt giấc chiêm bao

 Chí khí phai dần trên kỷ niệm

 Như đường tơ nhạt nếp thời gian

 Bao giờ dứt lệ quên đau khổ

 Tung kiếm nghìn thu quét bạo tàn.

Phi Khanh

 Con yêu quý ! Chớ xuôi lòng mềm yếu

 Gác tình riêng, vỗ cánh trở về Nam !

 Con về đi ! Tận trung là tận hiếu

 Đem gươm mài bóng nguyệt dưới khăn tang

 Nếu trời muốn cho nước ta tiêu diệt

 Thì lưới thù sẽ úp xuống đầu xanh

 Không bao giờ! Không bao giờ con chết

 Về ngay đi rồi chí toại công thành !

 Nghĩ đến cha một phương trời ảm đạm

 Thì nghiến răng vung kiếm quét quân thù

 Trãi con ơi ! Tương lai đầy ánh sáng

 Cha đứng đây trông suốt được nghìn thu.

Nguyễn Trãi (quỳ lạy)

 Cha nói đến tương lai đầy ánh sáng

 Khiến lòng con bừng tỉnh một cơn mê

 Quỳ lạy cha, cha lên đường ảm đạm

 Rời Nam Quan, theo gió, con bay về.

Phi Khanh

 Ôi ! Sung sướng, trời sao chưa nỡ tắt

 Về ngay đi ! Ghi nhớ hận Nam Quan

 Bên Kim Lăng, cho đến ngày nhắm mắt

 Cha nguyện cầu con lấy lại giang san.

Nguyễn Trãi

 Hận Nam Quan, biết bao giờ phai nhạt,

 Biết bao giờ cạn lệ khóc cha già

 Lúc vĩnh biệt thật trăm nghìn chua xót !

Phi Khanh

 Kìa con trông: nắng hé chân trời xa.

Nguyễn Trãi

 Chân trời xa !

Phi Khanh

 Về ngay đi Nguyễn Trãi

 Nâng gươm thề, đem quốc sử mà soi.

Nguyễn Trãi

 Đã đến giờ con lìa xa quan ải,

 Kể từ nay Nam Bắc cách đôi nơi.

Phi Khanh

 Đêm sắp cạn, về ngay đi Nguyễn Trãi,

 Nhớ Nam Quan là vết máu trên đầu.

Nguyễn Trãi

 Đêm Nam Quan là con dao hai lưỡi,

 Trích lòng con thành một vết thương sâu

 Trông phía Bắc thì xót thương dòng máu

 Ngó về Nam thì tan tác gia hương

 Càng thảm khốc, càng bền gan chiến đấu

 Bụi hồng bay, quay tít một thanh gươm

 Giống nòi ấy, nghe lời oanh liệt cũ

 Sẽ vùng lên như trận gió điên cuồng !

 Hỡi quân Minh ! Sao không nhìn lịch sử

 Mà vội vàng ngạo nghễ xuống Nam phương ?

 Hãy chờ đấy mà nếm mùi thất bại,

 Tàn ác đi rồi trả nợ về sau !

 Hãy chờ đấy, trông sao thần sáng chói,

 Trong trần ai, ai dễ biết ai đâu !

 Một ngày mai con tung gươm cất cánh

 Trời quê hương rực lửa những đêm thiêng

 Cha phù hộ cho con tròn sứ mệnh

 Bại hay thành là theo lệnh Hoàng Thiên

 Một ngày mai, khi Trãi này khởi nghĩa,

 Kéo cờ lên, phấp phới linh hồn cha

 Gạt nước mắt, con nguyện cầu cùng thiên địa,

 Một ngày mai, con lấy lại sơn hà.

Phi Khanh

 Máu anh hùng ! Trôi đi mà rửa nhục,

 Kìa con trông: nắng nhuộm chân trời xa.

Nguyễn Trãi

 Con xin về, mài gươm chờ báo phục.

Phi Khanh

 Cha mỉm cười nhắm mắt bên Trung Hoa.

Nguyễn Trãi

 Tình phụ tử chia lìa, ai nín khóc

 Bóng đêm tàn cay đắng tấm lòng con !

 Trời thẳm xa, đoạt mất quyền họa phúc.

Phi Khanh

 Kìa con trông: nắng xõa trên đầu non

Nguyễn Trãi

 Trên ngọn núi, nắng phơi màu hy vọng

 Con biết rồi, bóng dáng của nghìn xưa

 Con hiểu rồi, linh hồn cha cao rộng

 Sẽ bay về theo lớp gió mây đưa

 Tiếng chim ca vang lừng, sao mãnh liệt !

 Gió bình minh phơi phới tuổi thanh xuân

(lùi dần vào các khóm cây)

Kính chúc cha lên đường sang cõi chết,

 Vui từ nay cho đến lúc ly trần.

 (Tiếng tiêu vẫn mơ màng, gió sớm nổi lên, Phi Khanh quắc mắt nhìn theo con).